Tai biến mạch máu não là một tình trạng y tế nguy hiểm, có thể gây tử vong hoặc để lại nhiều di chứng nghiêm trọng cho người bệnh. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về tai biến mạch máu não: nguyên nhân, cấp độ, phòng tránh và xử lý.

Tai biến mạch máu não là gì?

Theo định nghĩa của Tổ chức Y tế Thế giới, tai biến mạch máu não hay còn gọi là đột quỵ não (đột quỵ) là sự chết đột ngột của một số tế bào não do thiếu oxy khi dòng máu đến não bị tắc nghẽn hoặc vỡ khiến một vùng não bị ảnh hưởng. Tình trạng này đặc trưng bởi sự khởi phát đột ngột các triệu chứng tổn thương não, thường tồn tại trên 24 tiếng hoặc gây ra tử vong trước 24 tiếng.

Tai biến mạch máu não có hai loại chính:

Tai biến mạch máu não do thiếu máu não (thiếu máu cục bộ): Chiếm khoảng 80% các ca bị đột quỵ, xảy ra khi mạch máu cung cấp cho não bị tắc bởi cục máu đông, huyết khối, hẹp xơ vữa động mạch gây ra vùng hoại tử và thiếu máu não.

Tai biến mạch máu não do xuất huyết não: Chiếm khoảng 20% các ca bị đột quỵ, xảy ra do rách thành động mạch gây ra máu chảy vào trong nhu mô não hay não thất, hay gặp do tăng huyết áp hoặc do vỡ dị dạng mạch máu não.

Những dấu hiệu cảnh báo tai biến mạch máu não.

Tai biến mạch máu não thường xảy ra đột ngột và gây ra các triệu chứng nghiêm trọng ở người bệnh. Nếu nhận biết được những dấu hiệu cảnh báo sớm, bạn có thể giúp người bệnh được cấp cứu và điều trị kịp thời, giảm thiểu nguy cơ tử vong hoặc di chứng nặng nề.

Sau đây là những dấu hiệu cảnh báo tai biến mạch máu não cần hết sức lưu ý:

1. Yếu, tê hoặc liệt mặt, cánh tay, chân, đặc biệt là ở một bên của cơ thể

2. Khó nói, nói ngọng hoặc khó hiểu lời nói của người khác

3. Chóng mặt, hoa mắt, khó giữ thăng bằng, khó vận động hoặc phối hợp chân tay.

4. Giảm thị lực hoặc mù tạm thời ở một hoặc hai mắt.

5. Đau đầu đột ngột, dữ dội không rõ nguyên nhân, không giảm khi uống thuốc giảm đau.

Nếu bạn nhận thấy một trong các dấu hiệu trên ở người bệnh, bạn hãy gọi số cấp cứu 115 ngay lập tức và cho biết người bệnh có khả năng bị tai biến mạch máu não. Thời gian là yếu tố quan trọng để cứu sống và hồi phục cho người bệnh.

Nguyên nhân gây tai biến mạch máu não là gì?

Có nhiều nguyên nhân có thể gây ra tai biến mạch máu não, trong đó một số nguyên nhân phổ biến nhất là:

Tăng huyết áp: Là yếu tố nguy cơ hàng đầu gây ra cả hai loại tai biến mạch máu não do thiếu máu và do xuất huyết. Tăng huyết áp làm tăng áp lực lên thành mạch máu, gây hẹp xơ vữa động mạch hoặc vỡ mạch máu.

Bệnh tim: Các bệnh lý về tim như loạn nhịp tim, bệnh van tim, bệnh tim bẩm sinh, bệnh tim cơ… có thể gây ra huyết khối trong tim và chuyển động theo dòng máu đến não, gây tắc nghẽn mạch máu não.

Rối loạn lipid máu: Là tình trạng mức cholesterol hoặc triglyceride trong máu cao hơn bình thường, gây tích tụ xơ vữa trên thành mạch máu, làm hẹp hoặc tắc nghẽn lưu lượng máu lên não.

Đái tháo đường: Là tình trạng mức đường trong máu cao hơn bình thường, gây tổn thương các mạch máu nhỏ và lớn, làm giảm khả năng nuôi dưỡng các tế bào não.

Béo phì: Là tình trạng cơ thể tích lũy quá nhiều mỡ dưới da và quanh các cơ quan nội tạng, gây tăng nguy cơ mắc các bệnh lý liên quan đến tim mạch và mạch máu như tăng huyết áp, rối loạn lipid máu, đái tháo đường…

Hút thuốc lá: Là yếu tố nguy cơ gây ra tai biến mạch máu não do thiếu máu. Thuốc lá có chứa nhiều chất độc hại cho sức khỏe như nicotine, carbon monoxide… làm tăng áp lực và nhịp tim, làm giảm oxy trong máu, làm tăng đông máu và gây viêm mạch máu.

Sử dụng rượu bia quá nhiều: Là yếu tố nguy cơ gây ra tai biến mạch máu não do xuất huyết. Rượu bia có thể làm giảm khả năng đông máu của cơ thể, làm giãn nở các mạch máu trong não và làm tăng huyết áp.

Sử dụng thuốc tránh thai: Là yếu tố nguy cơ gây ra tai biến mạch máu não do thiếu máu. Thuốc tránh thai có chứa estrogen và progestin, có thể làm tăng độ nhớt của máu, làm tăng khả năng hình thành huyết khối và gây tắc nghẽn mạch máu não.

Các bệnh lý khác: Như bệnh mạn tính về thận, gan, phổi, bệnh lý huyết học, bệnh lý dị dạng mạch máu não, bệnh MoyaMoya…

Cách phòng tránh tai biến mạch máu não như thế nào?

Để phòng tránh tai biến mạch máu não, bạn cần chú ý đến các điều sau:

1. Kiểm tra và điều trị các bệnh lý liên quan đến tim mạch và mạch máu như tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn lipid máu… theo chỉ định của bác sĩ.

2. Hạn chế sử dụng rượu bia và hút thuốc lá. Nếu có thể, bạn nên từ bỏ hoàn toàn những thói quen xấu này.

3. Giảm cân nếu bạn bị béo phì hoặc thừa cân. Bạn nên duy trì chỉ số khối cơ thể (BMI) trong khoảng 18.5 – 24.9 kg/m2.

4. Ăn uống lành mạnh và cân bằng. Bạn nên ăn nhiều rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt và các loại thực phẩm giàu omega-3 như cá hồi, cá ngừ… Bạn nên hạn chế ăn các loại thực phẩm chứa nhiều chất béo bão hòa, chất béo trans, muối và đường.

5. Tập thể dục và vận động thường xuyên. Bạn nên tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày, 5 ngày trong tuần. Bạn có thể chọn các hoạt động vừa phải như đi bộ, đạp xe, bơi lội… để tăng cường sức khỏe tim mạch và mạch máu.

6. Tránh căng thẳng và áp lực. Bạn nên tìm cách giải tỏa căng thẳng và áp lực trong cuộc sống bằng cách thư giãn, thiền định, nghe nhạc hay làm những việc mình yêu thích. Bạn cũng nên hạn chế làm việc quá sức và thiếu ngủ.

7. Kiểm tra sức khỏe định kỳ. Bạn nên đi khám sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường của tim mạch và mạch máu. Bạn cũng nên theo dõi các chỉ số như huyết áp, đường huyết, cholesterol máu… để có biện pháp điều chỉnh kịp thời.

Tai biến mạch máu não là một tình trạng y tế nguy hiểm, có thể gây tử vong hoặc để lại nhiều di chứng nghiêm trọng cho người bệnh. Để phòng tránh tai biến mạch máu não, bạn cần chú ý đến các yếu tố nguy cơ và có lối sống lành mạnh. Khi có triệu chứng của tai biến mạch máu não, bạn cần phải được cấp cứu và điều trị kịp thời.

Thongthai.vn

---

Tham khảo:

verywellhealth.com