Núi là dạng địa hình phổ biến của Trái Đất, chiếm 24% bề mặt Trái Đất.

Có ba loại núi chính gồm núi lửa, núi uốn nếp và núi khối tảng.

Chiều cao của núi thường được tính từ mặt nước biển. Dãy Himalaya có chiều cao trung bình là 5 km tính từ mặt nước biển, còn dãy Andes là 4 km. Phần lớn các dãy núi khác cao trung bình từ 2 đến 2,5 km. Everest, thuộc dãy Hymalaya với độ cao 8848 m tính từ mặt nước biển, là đỉnh núi cao nhất thế giới.

Có vô vàn núi trên bề mặt Trái Đất, nhưng chúng ta chỉ nhìn thấy một số, vì số còn lại nằm dưới biển. Nếu bạn có thể du hành trên một chiếc tàu ngầm lặn xuống đáy biển, chẳng hạn như vùng biển ở giữa Australia và Nam Cực, bạn có thể thấy một dãy núi chạy dọc ranh giới giữa hai vùng đất này.

Vậy núi được hình thành như thế nào?

Các nhà địa chất học đã phát hiện ra rằng bề mặt Trái Đất giống như một bức tranh ghép hình, gồm nhiều mảng địa chất tách rời và có khả năng di chuyển gọi là “mảng kiến tạo”, chúng dịch chuyển và va chạm vào nhau.

Sự va chạm của các mảng kiến tạo gây ra động đất và dần dần chúng dồn đẩy đất đá trên bề mặt đất chồng lên nhau tạo thành núi. Trên thực tế, quá trình này diễn ra rất chậm chạp qua nhiều triệu năm, cho đến khi chúng không thể cao hơn được nữa thì sẽ phình to theo bề ngang. Núi được tạo thành theo cách này thường được gọi là núi uốn nếp và núi khối tảng.

Để dễ hình dung hơn, bạn hãy thử làm một ví dụ minh họa như sau: để một tờ giấy phẳng phiu trên bàn, đặt các đầu ngón tay của 2 tay ở 2 bên mép tờ giấy rồi đẩy hai mép giấy về phía nhau, bạn sẽ thấy phần giữa của tờ giấy phồng lên. Các ngọn núi cũng hình thành theo cách tương tự như vậy, tức là khi các lớp đá bằng phẳng bị đẩy về phía nhau, chúng sẽ chồng lên nhau và tạo thành núi.

Ngoài ra, do cấu tạo của Trái Đất có một lớp dung nham nóng chảy ở tầng giữa. Nếu lớp vỏ Trái Đất bị đứt gãy dung nham, tro núi lửa và khí thoát ra sẽ tạo nên núi lửa. Vì vậy núi lửa thường xuất hiện ở ranh giới giữa các mảng kiến tạo, và hầu hết là ở dưới nước.

Trong thực tế chúng ta thấy, Australia và New Zealand nằm trên hai mảng kiến tạo khác nhau và mỗi năm lại dịch chuyển đến gần nhau hơn vài cm. Ở chỗ chúng va vào nhau, đất bị dồn đùn lên tạo thành dãy núi Alps hùng vĩ của New Zealand, đỉnh cao nhất của dãy núi này cao tận 4.000 mét.

Vào cùng thời điểm dãy núi Alps ở New Zealand bắt đầu hình thành, một túi khí nóng bỏng chứa đầy đá từ sâu dưới lòng đất đã đẩy bề mặt Trái Đất ở miền Đông châu Phi lên, tạo nên một cao nguyên cao đến 4.000 mét.

Cho dù những ngọn núi được hình thành như thế nào, cuối cùng chúng cũng trở nên quá nặng nề và chịu thua trọng lực.

Nói cách khác, nếu Trái đất có trọng lực thấp hơn, những ngọn núi sẽ phát triển cao hơn.

Nhiều ngọn núi cơ bản do vỏ Trái Đất vận động tạo nên, nhưng hình thù của nó ngày nay chủ yếu do nước và gió đẽo gọt qua hàng triệu năm mà thành. Do nhiều nguyên nhân phức tạp đan xen nhau, cho nên trên Trái Đất không những nhiều núi mà hình thù của chúng cũng muôn màu muôn vẻ.